Na ćwiczeniach obowiązują:
Trichomonas tenax – rz. policzkowy,
T. hominis – rz. jelitowy,
Trypanosoma cruzi,
Plazmodium malariae,
Plazmodium ovale,
Acanthamoeba castellani,
Naegleria fowleri,
Schistosoma haematobium,
Opisthorchis felineus – przywra kocia
Echinococcus multilocularis
Toxocara canis – glista psia
Dypylidium caninum – tasiemiec psi,
Wuchereria bancrofti,
Sarcoptes scabiei – świerzbowiec ludzki,
Pulex irritans – pchła ludzka,
Glossina palpalis – mucha Tse-tse
Organizacja żywej materii. Klasyfikacja organizmów. Interakcje biocenotyczne
– poziomy organizacji życia: poziom molekularny, poziom organizmalny i ponadorganizmalny
– budowa komórki Procaryota i Eucaryota;
– jednostki taksonomiczne,
– naukowe nazewnictwo organizmów (system binominalny), synonimy i homonimy, rasy
– interakcje biocenotyczne wewnątrz- i międzygatunkowe; neutralizm, antagonizm, protekcjonizm
Współczesne problemy zagrożenia środowiska. Ksenobiotyki w środowisku.
– najważniejsze zagrożenia środowiska, zanieczyszczenia powietrza atmosferycznego (źródła, skutki – kwaśny deszcz, smog, fotosmog, dziura ozonowa, efekt cieplarniany), gleby i wody; definicja i efekty działania ksenobiotyków, przykłady ksenobiotyków w środowisku,
Struktura i ultrastruktura komórki
– odróżnienie komórki roślinnej od zwierzęcej,
– ściana komórkowa (pierwotna, wtórna – substancje inkrustujące: lignina, suberyna, kutyna, rekcje mikrochemiczne),
– cytoplazma (cytoszkielet komórki: mikrotubule, mikrofilamenty),
– wrzeciono podziałowe, centriole, ciałko podstawowe, wici, rzęski,
– błona komórkowa, retikulum endoplazma tyczne (gładkie i szorstkie),
– rybosomy
– jądro komórkowe (euchromatyna, heterochromatyna),
– jąderko,
– układ Golgiego (diktiosomy),
– lizosomy,
– wakuole (sok wakuolarny)
– skrobia (budowa chemiczna – amyloza, amylopektyna, reakcja mikrochemiczna), znaczenie diagnostyczne ziaren skrobiowych, skrobia ziemniaczana, fasolowa, pszeniczna, kukurydziana, ryżowa, owsiana
– szczawian wapnia (występowanie, formy krystaliczne, rozpuszczalność, znaczenie diagnostyczne),
– węglan wapnia (cystolity) – występowanie w roślinach, budowa, rozpuszczalność
– ziarna aleuronowe – występowanie, rodzaje, budowa, reakcje mikrochemiczne
– organelle metabolizmu energetycznego:
– mitochondria (budowa, pochodzenie)
– plastydy (proplastydy, etioplasty, chloroplasty, chromoplasty, leukoplasty, amyloplasty, elajoplasty, proteinoplasty, pochodzenie)
– peroksysomy (zwierzęce i roślinne – glioksysomy, peroksysomy liści)
Chromatyna i chromosomy
– Chromosomy człowieka: budowa morfologiczna i molekularna oraz funkcja
– struktura genów eukariotycznych; geny nieciągłe, introny, eksony,
– kod genetyczny,
– transkrypcja, translacja,
– pojęcia: genom, genotyp, fenotyp, kariotyp, kariogram,
– zapisy genotypu i kariotypu,
– region centromer-kinetochor, rodzaje kinetochorów, organizator jąderkotwórczy (NOR)- znaczenie i wykrywanie,
– liczba chromosomów: prawidłowa (n, 2n, x), aneuploidia i poliploidia, poliploidalność u człowieka,
– jednolite (metoda Feulgena) i prążkowe barwienie chromosomów; klasyfikacja chromosomów,
– mitoza i mejoza- przebieg i sens biologiczny tych zjawisk, zakłócenia podziałów,
– prawa Mendla, cechy dziedziczone zgodnie i niezgodnie z prawami Mendla,
– rodzaje płci : chromosomowa, chromatynowa (chromatyna płciowa X), hipoteza Lyon, ciałko Y
Zmienność i mutacje
– zmienność organizmów, mutacje, rekombinacje, czynniki mutagenne, aberracje liczbowe chromosomów (aneuploidie, poliploidie)
Chromosomopatie
Monogenowe recesywne cechy człowieka
Monogenowe dominujące cechy człowieka
a) wady monogenowe dominujące
– polidaktylia
– syndaktylia
– kamptodaktylia
– brachydaktylia
– ektrodaktylia
(fenotypy, genotypy, sposób dziedziczenia)
b) choroby monogenowe dominujące
– torbielowatość nerek dorosłych
– otoskleroza
– polipowatość rodzinna gruczolakowa jelita grubego
-ch. Recklinghausena
(fenotypy, genotypy, sposób dziedziczenia)
Układy grupowe krwi (AB0, Rh)
– układ AB0 – fenotypy i genotypy, dziedziczenie (allelizm wielokrotny, kodominacja), podgrupy A1 i A2, przeciwciała naturalne i odpornościowe
– reguła Landsteinera
– prawo Dungerna i Hirszwelda
– wydzielacze
– konflikt serologiczny
– asocjacja grup układu AB0 z niektórymi chorobami; częstość grup krwi w różnych populacjach
– fitohemaglutyniny
– układ Rh – fenotypy, genotypy, dziedziczenie (dominacja, sprzężenie genów)
– niezgodność serologiczna a konflikt serologiczny, profilaktyka tego konfliktu
Cechy sprzężone autosomalnie (MNSs) i sprzężone z płcią
– układ MNSs – fenotypy i genotypy, dziedziczenie (kodominacja, sprzężenie genów), znaczenie
– cechy sprzężone z płcią – cechy recesywne (hemofilia A i B, daltonizm, dystrofia mięśniowa postępująca typu Duchenne’a) i dominujące (krzywica odporna na wit. D)
Cechy człowieka uwarunkowane wieloczynnikowo.
– poligenia
– dziedziczenie poligenowe nieciągłe (alternatywne) – definicja, przykłady, fenotypy i genotypy,
– dziedziczenie poligenowe ciągłe (geny addytywne, kumulatywne) – definicja, przykłady, fenotypy i genotypy; liczba różnych fenotypów, genotypów i częstość fenotypów w pokoleniu F2
– transgresja; odziedziczalność (wariancje genetyczne i środowiskowe); analiza cech bliźniąt mono- i dizygotycznych
– dziedziczenie inteligencji- iloraz inteligencji, skala Wechslera, wpływ czynników środowiska,
– cechy, znaczenie i dziedziczenie linii papilarnych (mono- i poligonowe), daktyloskopia, daktylogram (analiza)
Genetyka populacji. Genetyka molekularna
– podstawowe pojęcia: populacja mendlowska, różnorodność genetyczna, częstość genów i genotypów,
– prawo Hardy’go i Weinberga (sformułowanie, wzór matematyczny) – zakłócenia równowagi genetycznej (mutacje, dryf genetyczny),
– diagnostyka molekularna chorób genetycznych dla celów klinicznych
– achondroplazja
– testowanie predyspozycji do chorób genetycznie uwarunkowanych z późnym początkiem
– korzyści i zagrożenia wynikające z przeprowadzenia przedobjawowych testów molekularnych
– identyfikacja molekularna ludzi
– somatyczna terapia genowa chorób monogenowych recesywnych (transfekcja ex vivo i in vitro, rodzaje wektorów)
Genetyczne podstawy onkogenezy
– nowotwory – definicja, charakterystyka komórek nowotworu złośliwego
– abberacje chromosomowe w komórkach nowotworowych
– kancerogeneza (fizyczna, chemiczna, biologiczna)
– antyonkogeny
– mechanizm obronny przed nowotworami
GMO. Klonowanie organizmów
– ransformacja
– wektory
– GMO roślinne (otrzymywanie, znaczenie , zalety , wady)
– GMO zwierzęce (otrzymywanie, znaczenie, zalety, wady)
– klonowanie organizmów roślinnych i zwierzęcych
– szczepionki genetyczne ( z genami immunomodelującymi, z genami proangiogennymi, z genami antyangiogennymi, wielolekowej oporności),
– bezpieczeństwo dla człowieka i środowiska, korzyści wynikające z zastosowania GMO w rolnictwie i medycynie.